Voor de dokter

Epidemiologie: 25 % van de volwassen vrouwen (1/3 heeft nooit hulp gezocht)

Stress-incontinentie
Verlies van urine door verhoging van de abdominale druk in afwezigheid van adequate detrusor-activiteit en efficiënte afsluiting van de urethra.

Urgency-incontinentie
Verlies van urine door onwillekeurige detrusor-activiteit ten gevolge van overprikkeling of verhoogde gevoeligheid voor prikkels.

Reflex-incontinentie
Verlies van urine door abnormale ruggenmerg activiteit in afwezigheid van normale mictiedrang.

Overloop-incontinentie
Verlies van urine door overschrijden van de maximale urethrale druk door de intravesicale druk.

Continue incontinentie
Urine verlies ten gevolge van een fistel tussen blaas en vagina. Na bijvoorbeeld verwonding, operatie of partus.

Vragen omtrent de aard van de incontinentie
Hoesten, niezen, springen, tillen
Toilet niet op tijd bereiken
Continu verlies
Ander mictiepatroon
Vragen omtrent de ernst van de klachten
Hoeveelheid urine per keer
Opvangmateriaal (hoeveel)
Gevolgen voor het dagelijks leven
Vragen omtrent andere verklaringen
Pijnlijke mictie
Hematurie
Frequentie
Vragen omtrent andere bijdragende factoren
Zwangerschap, bevalling
Vochtinname, toiletgewoonten (lang ophouden
Medicatie (diuretica, antipsychotica, antidepressiva)
Heelkunde
Prolaps, droogheid van de vagina
Neurologische en andere aandoeningen (COPD, diabetes, decompensatio)

Abdominaal onderzoek
Vaginaal toucher (met onderzoek kracht van de bekkenbodem)
Rectaal toucher

Hematurie, nitriet
Sediment (bij negatieve nitriet)
Plasdagboek

Alle typen incontinentie
Voorlichting
Uitleg over oorzaken, invloed van zwangerschap en bevalling, ouderdom, overgang en andere uitlokkende factoren.
Bespreek de invloed op het dagelijks leven (ook seksueel) en inventariseer een eventuele hulpvraag
Niet-medicamenteuze aanpak
Heroverweeg medicatiegebruik
Behandel co-morbiditeit
Gewichtsreductie
Normale vochtinname en goed toiletgebruik
Bespreek opvangmateriaal (nooit een catheter)

Stress-incontinentie
Bekkenbodemspieroefeningen
De bekkenbodemspieren worden tenminste 5 maal per dag 10 keer beurtelings 5 tellen aangespannen en 5 tellen ontspannen. Gelijktijdig worden de buik-, bil- en bovenbeen spieren ontspannen. Schriftelijke instructies hebben hun nut bewezen.
Eventueel kan tijdens het vaginaal toucher geoefend worden om de juiste spieren aan te spannen.
Na 3 maanden geen resultaat: doorgaan is zinloos.
Pessarium
Voldoet doorgaans, aanmeten door de huisarts is facultatief
Medicamenteuze behandeling is zinloos
Eventueel hormoontherapie bij vaginale atrofie

Urgency-incontinentie
Blaastraining
De patiënt wordt gevraagd bij aandrang de mictie 5 tot 15 minuten uit te stellen en dit aan te tekenen in een mictiedagboek. Geleidelijk verlengen van de uitstelperiode. Zitten vergemakkelijkt het uitstel. Schriftelijke instructies hebben hun nut bewezen.
Na 3 maanden geen resultaat: doorgaan is zinloos.

Medicamenteuze therapie is quasi zinloos

Eventueel Tolterodine 4 mg, 1 x 1 t dd
Bij ernstig nierfalen of matig leverfalen: dosis halveren
Tweewekelijkse contoles, bij tegenvallen verwijzen of
Oxybutyninepleister 1 x per 3 - 4 dagen

Bekkenbodemtherapeut
Onvoldoende controle over de bekkenbodem
Begeleiding van oefeningen nodig
Eigen voorkeur van de patient
Onvoldoende effect van oefeningen (ter overweging)

Tweede lijn
Aanwijzingen voor reflex- of overloop-incontinentie
Onduidelijkheid over het type van incontinentie
Tumoren in het kleine bekken
Descensus uteri tot in de introïtus
Hematurie zonder een urineweginfectie