Voor de dokter

Incidentie is 6 per 1000 patiënten per jaar, dalend met de leeftijd
Prevalentie is 28 per 1000 patiënten
Mannen 1,5 : 1 Vrouwen

Aard en ernst van luchtwegklachten
Piepen, hoesten, dyspnoe
Invloed op functioneren en nachtrust
Frequentie en duur

Aanwijzingen voor allergische component
Allergische rhinitis-klachten
Last bij bepaalde omstandigheden
Last bij dieren, seizoenen etc

Aanwijzing voor niet-allergische component
Persisterende klachten na infecties
Last bij kou, mist, rook, verflucht etc
Last bij lichamelijke inspanning

Werk en vrije tijd
Relatie met het werk
Beroep (schilder, bakker, kapper)
Hobby’s (duivenmelken)

Voorgeschiedenis
Eczeem of allergische rhinitis
Frequente luchtweginfecties etc
Medicatie
Roken
Familiair voorkomen

Inspectie van thorax, adembewegingen en ademhalingsfrequentie
Auscultatie (verlengd expirium, expiratoir piepen)

Bij aanwijzingen voor astma: spirometrie plus allergologisch onderzoek

Longfunctieonderzoek (spirometrie)
FEV1, FVC, flow-volumecurve en reversibiliteitstest:

FEV1 + 12% èn + 200 ml: verdacht voor astma
FEV1/FVC onder 5e percentiel: verdacht voor COPD
Bij randwaarden: herhalen na 6 tot 12 weken

Allergologisch onderzoek
Screeningstest bloed op allergenen (alleen inhalatie-allergenen)

Rx Thorax
Bij discrepantie tussen klachten en longfunctieafwijkingen

Periodiek last van dyspnoe, piepen op de borst en/of hoesten
Ondersteunend: Reversibiliteitstest positief

Geen last van dyspnoe, geen piepen op de borst, wel periodiek hoesten
Obligaat: Reversibiliteitstest positief

Patiënten met astma en COPD worden behandeld volgens het behandelschema voor patiënten met astma

TIP (Therapietrouw, Inhalatietechniek, Prikkels)
Rookstop
Griepvaccinatie
Beweging
Saneren

Kort door de bocht:
Bij onvoldoende inspiratoire kracht: Dosisaerosol met voorzetkamer
Bij onvoldoende coordinatie: Poederinhalator of dosisaerosol met voorzetkamer

Stap 1
Minder dan 2 aanvallen per week

Kortwerkend beta-2-mimeticum

Salbutamol
Inhalatiepoeder, 1 tot 4 x 100 – 400 microgram dd
Dosisaerosol, 1 tot 4 x 100 – 200 microgram dd

Patiënten > 60 jaar of met een hartaandoening liever:

Ipratropium
Inhalatiepoeder, 4 x 40 microgram dd
Dosisaerosol, 4 x 20 microgram dd

Bij inspanningsastma: 10-15 minuten voor de inspanning

Stap 2
Meer dan 2 aanvallen per week

Inhalatiecorticosteroiden

Budesonide
2 x 200 microgram dd
Eventueel per 2 – 4 weken verhogen tot maximaal 1600 microgram dd

Bij persisterende locale bijwerkingen: Montelukast 10 mg, 1 x 1 t dd (hoewel minder werkzaam)

Stap 3
Blijvende klachten in de vorige stap
Heroverweeg eerst de diagnose astma en het adequate gebruik.

Salmeterol toevoegen
Inhalatiepoeder, 2 x 50 microgram dd
Dosisaerosol, 2 x 25 microgram dd

Bij bijwerkingen (Palpitaties, tremoren) is verdere verhoging van het inhalatiecorticosteriod een alternatief, of toevoeging van Montelukast.
Bij verergering van de klachten eventueel tijdelijk verhogen van de dosis of toevoegen van de kortwerkend beta-2-mimeticum.

Stap 4
Behandeldoelen bereikt: Medicatie minderen tot laagst effectieve dosis.
Behandeldoelen niet bereikt: Verwijzing longarts.

Zwangerschap

Budesonide, beclomethason en kortwerkende beta-2-sympaticomimetica zijn zonder gevaar. Fluticason lijkt ook veilig. Langwerkende betamimetica, anticholinergica en leukotrieenreceptorantagonisten worden ontraden.

Controles en monitoring

Goed gecontroleerde astma

Geen beperkingen en < 3 per week klachten en/of gebruik noodmedicatie
Bovendien goede spirometrie

Bij gebruik betamimetica: geen controles nodig

Bij gebruik andere middelen: jaarlijkse controles

Niet goed gecontroleerde astma

Beperkingen, klachten en/of noodmedicatie > 2 per week
Afwijkende spirometrie

Jaarlijkse spirometrie en elke 6 tot 12 weken controle-afspraak totdat doelen behaald zijn en medicatie juist ingesteld

Spirometrie niet mogelijk en een vermoeden van astma en COPD
Discrepantie tussen klachten en longfunctie (na een Rx)
Vraag voor longrevalidatie
Beroepsastma waarbij de loopbaanplanning in gevaar komt
>3 exacerbaties waarvoor orale corticosteroïden nodig zijn