Joosts formularium

Prevalentie
1 per 1000 mannen en 2.5 per 1000 vrouwen.
Voor 75-plussers worden prevalenties van 3 per 1000 mannen en 11 per 1000 vrouwen gemeld

Risicofactoren
Hoge leeftijd, vrouwelijk geslacht, vroege menopauze, laag lichaamsgewicht, osteoporose in de familie, roken, weinig lichaamsbeweging, alcoholmisbruik, deficiënte voeding, de ziekte van Cushing, hyperthyreoïdie, primaire hyperparathyreoïdie, hypogonadisme, chronische reumatoïde artritis, malabsorptiesyndromen, gebruik van corticosteroïden, etc, etc…

Screening
Vuistregel bij gemenopauseerde vrouw (zeker niet EBM)
0,75 x leeftijd / gewicht > 1: screening

Inschatting middels risicofactoren (al iets meer EBM)
Fractuur na 50e levensjaar x 2,0
Bestaande wervelfractuur x 4,0
Positieve familieanamnese x 1,5
Laag lichaamsgewicht (< 67 kg) x 1,5
Laag lichaamsgewicht (< 60 kg) x 2,0
Ernstige immobiliteit x 2,0
Gebruik van corticosteroïden x 2,0

Rugpijn(episodes)
Postuurverandering;
Gebruik van zuivel, alcoholgebruik en roken
Mate van mobiliteit en lichaamsbeweging
Factoren die de valkans verhogen
Gebruik van corticosteroïden
Het doorgemaakt hebben van ziekten

Klop-, druk- en asdrukpijn van de wervelkolom
Beperkingen bij opstaan, lopen en andere bewegingen
Lengte
Vorm van de wervelkolom
Uitpuilen voorste buikwand en geringe afstand ribbenboog en bekkenkam

Een botdichtheidsmeting (DEXA)
Laboratoriumonderzoek alleen bij vermoeden van maligniteit,
hyperthyreoidie of parathyreoidie (sedimentatie, alkalisch fosfatase, TSH, calcium, fosfaat, Vit D, eGFR)

DEXA-scan
De T-score betreft de botdichtheid uitgedrukt in het aantal standaarddeviaties dat deze afwijkt van de gemiddelde piekbotmassa die op jong-volwassen leeftijd bereikt wordt. Voor mannen en vrouwen gelden verschillende piekbotmassa's.

Bij de Z-score is het aantal standaarddeviaties dat de botdichtheid afwijkt niet langer gerelateerd aan de piekbotmassa maar aan de gemiddelde botmassa van mensen van overeenkomstige leeftijd en geslacht.

Leefgewoonten (beweging, roken, calciuminname)
Valpreventie

Calcium en vitamine D
Calciumcarbonaat gecombineerd met vitamine D, te nemen tijdens de maaltijden
Calciumcarbonaat/Vitamine D 1000/800 mg, 1 x dd
Bij meer dan 4 porties zuivelproducten per dag is extra calcium niet nodig en kan volstaan worden met Vitamine D, 800 IE.

Bisfosfonaten
Alleen bij verhoogd fractuurrisico:
• Leeftijd > 60 1 punt
• Leeftijd > 70 2 punten
• Laag gewicht (BMI<20) 1 punt
• > 2 x gevallen dit jaar 1 punt
• Ouder met heupfractuur 1 punt
• Eerdere fractuur sinds 50 jaar 1 punt
• Meerdere fracturen sinds 50 jaar 2 punten

Meer dan 3 punten: risico is verhoogd.

Alendroninezuur 70 mg, 1 x 1 t per week, gedurende 5 jaar.
Te nemen met een vol glas water en minstens een half uur niet gaan liggen. Drie jaar na het staken fractuur risico opnieuw evalueren. Contra-indicatie is eGFR van < 30 ml/min

Secundaire osteoporose en onduidelijkheid over preventie
Behandeling met andere middelen dan Alendronaat of Risendronaat
Onbegrepen vaak vallen
> 1 spontane fractuur boven de 50 jaar
> 2 nieuwe fracturen ondanks behandeling met bisfosfonaat